Ο Δρ. Α. Ζαμπούνης, δόκιμος ερευνητής στο Τμήμα Φυλλοβόλων Οπωροφόρων Δένδρων, συμμετείχε στο 19ο Πανελλήνιο Φυτοπαθολογικό Συνέδριο, που έγινε μεταξύ 30/10 – 1/11/2018 στην Αθήνα, παρουσιάζοντας τις παρακάτω εργασίες δενδροκομικού ενδιαφέροντος.
Μελέτη των εξελικτικών πιέσεων επιλογής σε οικογένειες γονιδίων ανθεκτικότητας έναντι φυτοπαθογόνων μυκήτων στη κερασιά (Prunus avium L.)
- Ζαμπούνης1, I. Γανόπουλος2, E. Aβραμίδου3, Φ.Α. Αραβανόπουλος4, A. Tσαυτάρης5,6, Π. Mαδέσης6
1Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων, Τμήμα Φυλλοβόλων Οπωροφόρων Δένδρων, ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, Νάουσα, 2Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων, ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, Θέρμη, Θεσσαλονίκη3Ινστιτούτο Μεσογειακών και Δασικών Οικοσυστημάτων, ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, Αθήνα 4Εργαστήριο Δασικής Γενετικής και Βελτίωσης Δασοπονικών Ειδών, Σχολή Γεωπονίας, Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη 5Κολλέγιο Περρωτής, Αμερικάνικη Γεωργική Σχολή, Θεσσαλονίκη 6Ινστιτούτο Εφαρμοσμένων Βιοεπιστημών, ΕΚΕΤΑ, Θέρμη, Θεσσαλονίκη.
Η κερασιά (Prunus avium L.) προσβάλλεται από αρκετά είδη φυτοπαθογόνων μυκήτων και το γονιδίωμα της μόλις πρόσφατα αλληλουχήθηκε πλήρως. Τα φυτικά γονίδια των οικογενειών που περιλαμβάνουν LRRs (Leucine-Rich Repeats) δομικές περιοχές αποτελούν σημαντικά στοιχεία στις μοριακές αλληλεπιδράσεις των φυτικών υποδοχέων με τους αντίστοιχους τελεστές μολυσματικότητας αυτών των φυτοπαθογόνων μυκήτων. Παράλληλα, τα ανάλογα των γονιδίων ανθεκτικότητας (RGAs) αποτελούν σημαντικές γονιδιακές θέσεις που είναι στενά συνδεδεμένες με τα γονίδια ανθεκτικότητας των φυτών. Τα RGAs χρησιμοποιούνται ευρύτατα σαν μοριακοί δείκτες σε προγράμματα γενετικής βελτίωσης ως προς την επίτευξη ανθεκτικότητας των φυτών σε φυτοπαθογόνους μύκητες. Με στόχο να διευρυνθούν οι εξελικτικές πιέσεις και το είδος της επιλογής που ασκούνται στα 173 ομόλογα RGAs της κερασιάς, πραγματοποιήθηκαν in silico αρκετές εξελικτικές και φυλογενετικές αναλύσεις. Εφαρμόζοντας αρκετά βιοπληροφορικά μοντέλα ανάλυσης της εξελικτικής επιλογής, βρέθηκαν να ασκούνται ισχυρές πιέσεις θετικής επιλογής (positive selection) ανάμεσα σε αυτές τις γονιδιακές θέσεις. Επιπρόσθετα, οι αναλύσεις έδειξαν ότι η πλειοψηφία των αμινοξέων που υπόκεινται σε εξελικτικές πιέσεις θετικής επιλογής κατανέμονταν σε ολόκληρες αυτές τις RGAs αλληλουχίες. Τα αποτελέσματα αυτά μπορούν να αξιοποιηθούν σε προγράμματα μοριακής και γονιδιωματικής υποβοηθούμενης βελτίωσης με σκοπό την αύξηση της ανθεκτικότητας των ποικιλιών κερασιάς έναντι διάφορων μυκητολογικών ασθενειών
Επιδράσεις της φαγοπυρίνης και της υπερικίνης στην μορφογένεση εδαφογενών Phytophthora
Α.Γ. Ζαμπούνης1, Ο. Sytar2, Δ. Βαλασιάδης3, Ζ. Χιλιώτη3
1Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων, Τμήμα Φυλλοβόλων Οπωροφόρων Δένδρων, ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, Νάουσα 2Institute of Biology, Kiev National University of Taras Shevchenko, Kiev, Ukraine. 3Ινστιτούτο Εφαρμοσμένων Βιοεπιστημών, Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (EKETA), Θέρμη, Θεσσαλονίκη
Οι φυτοπαθογόνοι ωομύκητες του γένους Phytophthora προκαλούν σοβαρότατες ασθένειες σε πληθώρα φυτικών ειδών παγκοσμίως. Επομένως, η υιοθέτηση κατάλληλων στρατηγικών διαχείρισης είναι κρίσιμη για τον χαμηλού κόστους έλεγχο αυτών των εδαφογενών παθογόνων. Τα εκχυλίσματα του φαγόπυρου (Fagopyrum esculentum Moench) και του βαλσαμόχορτου (Hypericum perforatum L.), με την υψηλή περιεκτικότητα τους σε φαινολικές ουσίες, έχουν αναφερθεί ότι επηρεάζουν τον πολλαπλασιασμό των μικροβιακών κυττάρων. Στην παρούσα μελέτη, εξετάστηκαν έξι απομονώσεις διαφορετικών φυτοπαθογόνων ειδών της Phytophthora με μεγάλο εύρος ξενιστών με σκοπό να διαλευκανθούν οι επιδράσεις δύο φυτοχημικών ουσιών (της φαγοπυρίνης και της υπερικίνης) στον πολλαπλασιασμό και την ανάπτυξη αυτών των παθογόνων. Μακροσκοπικές και μικροσκοπικές παρατηρήσεις έδειξαν ότι η έκθεση αυτών των παθογόνων σε κάθε φυτοχημική ουσία είχε σαν αποτέλεσμα την επαγωγή διαφορετικών αντιδράσεων ανάμεσα στα είδη της Phytophthora όσο αναφορά την πρόοδο του κυτταρικού κύκλου και τη μορφολογία τους. Ειδικότερα, και οι δυο φυτοχημικές ουσίες κατέστειλαν την επιφανειακή εξάπλωση σε στερεό θρεπτικό υπόστρωμακαι πρόωθησαν μορφολογικές μεταβάσεις σε αγενείς αναπαραγωγικές δομές (υφές, σποριάγγεια). Η παρουσία λιγότερων αλλά ώριμων υφών υποδηλώνει το ρόλο αυτών των φυτοχημικών ουσιών στη διατήρηση της πολικήςαύξησης. Επιπλέον, οι δύοφυτοχημικές ουσίες έδρασαν σαν φθορίζοντες ανιχνευτές συγκεκριμένων ενδοκυταρρικών δομών παρέχοντας νέες προοπτικέςγια τη χρήση τους στη μικροσκοπία φθορισμού. Συνολικά, αυτά τα αποτελέσματα υποδεικνύουν προηγουμένως μη ανιχνευμένες επιδράσεις της φαγοπυρίνης και υπερικίνης στη μορφογένεση ειδών της Phytophthora.